THIỆT HẠI DO BÃO LŨ – DOANH NGHIỆP XỬ LÝ VÀ ĐƯỢC HỖ TRỢ NHƯ THẾ NÀO?

25/11/2025 205

GIẢI PHÁP XỬ LÝ THIỆT HẠI DO BÃO LỤT CHO DOANH NGHIỆP

🌧️ Đợt mưa lũ cuối tháng 11/2025 tại Khánh Hòa và các tỉnh miền Trung không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn khiến nhiều hồ sơ, dữ liệu kế toán của doanh nghiệp bị hư hỏng, cuốn trôi. Để giải quyết vấn đề pháp lý và nghĩa vụ thuế trong tình huống bất khả kháng này, Công ty Tư Vấn Quản Lý Doanh Nghiệp (viết tắt EMC) là đơn vị hành nghề dịch vụ kế toán được Bộ Tài chính cấp phép xin hướng dẫn quy trình xử lý chứng từ bị mất hoặc hủy hoại do bão lũ như dưới đây:

1. Nguyên tắc chung và Chế tài xử phạt (Rủi ro pháp lý)

❓ Hỏi: Làm thế nào để xử lý chứng từ kế toán bị mất hoặc hỏng do bão lũ để không bị phạt thuế?
💡 Trả lời: Việc xử lý hồ sơ chứng từ kế toán bị mất hoặc hủy hoại do bão lũ để không bị phạt về thuế là một quy trình cần được thực hiện nghiêm túc và kịp thời. Để tránh bị phạt thuế khi hồ sơ, chứng từ kế toán bị mất hoặc hủy hoại do thiên tai (như bão lũ), doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện quy trình phục hồi theo Thông tư 96/2010/TT-BTC. Bước quan trọng nhất là thông báo cho cơ quan Thuế trong vòng 15 ngày và lập Ban phục hồi tài liệu ngay lập tức. Nếu không thực hiện đúng, doanh nghiệp có thể bị phạt từ 5 - 10 triệu đồng.

❓ Hỏi: Mức phạt nếu không thực hiện phục hồi chứng từ đúng quy định là bao nhiêu?
💡 Trả lời: Nếu đơn vị không tổ chức kiểm kê, phân loại và phục hồi tài liệu theo quy định, mức phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán sẽ từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Quan trọng hơn, việc không phục hồi sẽ khiến bạn không có cơ sở chứng minh sự cố là do khách quan, dẫn đến rủi ro bị ấn định thuế hoặc bị phạt về thuế.

2. Quy trình thực hiện chi tiết

❓ Hỏi: Quy trình xử lý chứng từ kế toán bị mất hoặc hủy hoại do bão lũ tiến hành như thế nào?
💡 Trả lời: Quy trình xử lý chứng từ kế toán bị mất hoặc hủy hoại do bão lũ thực theo 3 giai đoạn như sau:

1. Gửi thông báo đến cơ quan liên quan (Bước quan trọng nhất)

Ngay khi phát hiện sự cố, bạn cần gửi thông báo đến:
Cơ quan Thuế quản lý trực tiếp.
Cơ quan Tài chính, Kho bạc Nhà nước (nếu liên quan) và Cơ quan cấp trên.
Thời hạn nộp thông báo:

🗓 15 ngày: Đối với tài liệu, chứng từ kế toán nói chung.
🗓 05 ngày: Đối với hóa đơn GTGT đã phát hành/đã lập (Lưu ý mốc thời gian này ngắn hơn).

2. Phục hồi và xử lý tài liệu

Sau khi thông báo, doanh nghiệp phải thành lập Ban Phục hồi và Xử lý tài liệu và thực hiện theo các trường hợp sau:

Trường hợp chứng từ còn sử dụng được (bị ướt, lấm bẩn): Thực hiện sấy khô, làm sạch, phân loại và lập bảng kê chi tiết; Sao chụp lại, ký xác nhận của Trưởng ban và người thực hiện (Bản sao này có giá trị pháp lý).
Trường hợp chứng từ bị mất/hủy hoại hoàn toàn: Liên hệ đối tác, ngân hàng, cơ quan thuế để xin sao y bản chính; Đối chiếu và xác nhận công nợ để lấy số liệu ghi sổ mới.
Trường hợp không thể sao chụp (đối tác phá sản/giải thể): Lập Hội đồng và ra "Biên bản xác định các tài liệu kế toán không thể sao chụp được".

3. Lưu trữ hồ sơ sau khi xử lý

Để phục vụ cho các đợt thanh kiểm tra sau này, bạn cần lưu trữ trọn bộ hồ sơ gồm:

Quyết định thành lập Ban Phục hồi.
Biên bản kiểm kê và Báo cáo tình hình hư hỏng.
Biên bản xác nhận sao chụp, xác nhận công nợ.
Báo cáo tài chính (nếu đến kỳ).

3. Tổ chức nhân sự và Hồ sơ, Biểu mẫu cần thiết

❓ Hỏi: Có bắt buộc thành lập Ban Phục hồi tài liệu không? gồm những ai?
💡 Trả lời: Bắt buộc phải có, thành phần Ban phục hồi tài liệu gồm:

Trưởng ban: Giám đốc hoặc Thủ trưởng đơn vị.
Phó ban: Kế toán trưởng hoặc người phụ trách kế toán.
Thành viên: Đại diện bộ phận thanh tra/kiểm soát (nếu có).

❓ Hỏi: Các mẫu chứng từ và tài liệu nào cần được lập và lưu trữ khi xử lý tài liệu kế toán bị hư hỏng hoặc bị mất do bão lũ?
💡 Trả lời: Việc phục hồi và xử lý tài liệu được hướng dẫn chi tiết tại Thông tư số: 96/2010/TT-BTC. Các mẫu và tài liệu quan trọng cần lập gồm:

1. Mẫu chính thức bắt buộc lập:

Biên bản kiểm kê tài liệu kế toán bị hủy hoại, bị mất do các nguyên nhân khách quan. Mẫu số 01/TLKT (Phụ lục 01).

2. Các tài liệu khác cần lập và lưu trữ:

Đối với tài liệu còn dùng được:

Bảng kê và chứng từ sao chụp được xác nhận (có chữ ký của người thực hiện, Trưởng ban và các bên liên quan).
Xác nhận sao y bản chính.
Bảng kê tài liệu bị hủy hoại nhưng vẫn sử dụng được (đã qua xử lý).

Đối với tài liệu bị mất/không thể dùng:

Tờ khai và xác nhận (có chữ ký của ít nhất 02 người thuộc Ban phục hồi).

Đối với kiểm kê và xác định tổn thất:

Báo cáo tài chính lập lại.
Báo cáo về số chênh lệch (giữa thực tế và sổ sách).

HƯỚNG DẪN CHI TIẾT THỦ TỤC MIỄN, GIẢM, GIA HẠN THUẾ HỖ TRỢ THIỆT HẠI DO BÃO, LŨ LỤT GÂY RA

Ngày 10/10/2025, trước những thiệt hại nặng nề do bão số 10, số 11 và lũ lụt gây ra, Cục Thuế (Bộ Tài chính) đã ban hành công văn HỎA TỐC hướng dẫn các biện pháp hỗ trợ người nộp thuế. Dưới đây là giải đáp chi tiết từ Công ty Tư Vấn Quản Lý Doanh Nghiệp (EMC) về các quy định, hồ sơ và thủ tục cần thiết để doanh nghiệp và hộ kinh doanh nhanh chóng được hưởng chính sách này.

1. Đối tượng và Phạm vi hỗ trợ

❓ Hỏi: Ai là đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ thuế lần này?
💡 Trả lời: Đối tượng được hỗ trợ bao gồm toàn bộ người nộp thuế (Tổ chức, Doanh nghiệp, Hộ kinh doanh, Cá nhân) chịu thiệt hại vật chất trực tiếp do các sự kiện thiên tai sau:

Bão số 10.
Bão số 11.
Mưa lũ sau bão.

❓ Hỏi: Những địa phương nào được áp dụng chính sách này?
💡 Trả lời: Chính sách không giới hạn địa giới hành chính cố định mà áp dụng tại Cục Thuế các tỉnh, thành phố nơi có tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thực tế bị thiệt hại do các cơn bão và mưa lũ nêu trên gây ra.

2. Chính sách Gia hạn nộp thuế

❓ Hỏi: Thời gian gia hạn nộp thuế tối đa là bao lâu?
💡 Trả lời: Theo Khoản 3 Điều 62 Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, thời gian gia hạn phụ thuộc vào lý do:
• Gia hạn tối đa 02 năm: Đối với trường hợp bị thiệt hại vật chất do gặp sự kiện bất khả kháng (thiên tai, bão lũ, hỏa hoạn...).
• Gia hạn tối đa 01 năm: Đối với trường hợp phải ngừng hoạt động do di dời cơ sở sản xuất, kinh doanh theo yêu cầu của cơ quan nhà nước.

❓ Hỏi: Hồ sơ xin gia hạn nộp thuế gồm những gì?
💡 Trả lời: Để được gia hạn, người nộp thuế cần gửi đến cơ quan thuế quản lý trực tiếp hồ sơ gồm:
• Văn bản đề nghị gia hạn nộp thuế: Nêu rõ lý do, số tiền thuế xin gia hạn, và thời hạn nộp mong muốn.
• Tài liệu chứng minh lý do gia hạn: Các biên bản xác định thiệt hại, chứng thư giám định...
Lưu ý: Cơ quan thuế sẽ thông báo kết quả trong vòng 10 ngày làm việc (nếu hồ sơ đầy đủ) hoặc 03 ngày làm việc (nếu hồ sơ thiếu sót) kể từ ngày nhận hồ sơ.

3. Chính sách Miễn, Giảm thuế cho Doanh nghiệp

❓ Hỏi: Doanh nghiệp bị thiệt hại hàng hóa có được khấu trừ thuế GTGT và tính vào chi phí TNDN không?
💡 Trả lời: Có. Cụ thể như sau:

Đối với Thuế Giá trị gia tăng (GTGT):

Doanh nghiệp được khấu trừ toàn bộ thuế GTGT đầu vào đối với hàng hóa, dịch vụ bị tổn thất do thiên tai mà không được bồi thường.

Đối với Thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN):

Giá trị tổn thất không được bồi thường được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế TNDN. Hồ sơ cần chuẩn bị (theo Luật TNDN 67/2025/QH15):

Biên bản kiểm kê giá trị tài sản, hàng hóa tổn thất (nêu rõ nguyên nhân, số lượng, giá trị).
Hồ sơ bồi thường của cơ quan bảo hiểm (nếu có).
Hồ sơ quy định trách nhiệm bồi thường của bên thứ 3 (nếu có).

❓ Hỏi: Các khoản doanh nghiệp chi tài trợ khắc phục hậu quả bão lụt có được tính vào chi phí không?
💡 Trả lời: Có. Các khoản tài trợ này được tính vào chi phí được trừ. Doanh nghiệp cần lưu trữ:

Biên bản xác nhận khoản tài trợ (Mẫu 05/TNDN).
Hóa đơn/chứng từ chi tiền hoặc hiện vật.

❓ Hỏi: Thủ tục giảm thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) như thế nào?
💡 Trả lời: Người nộp thuế sản xuất hàng chịu thuế TTĐB gặp khó khăn do thiên tai được giảm thuế. Hồ sơ gồm:

Giấy đề nghị giảm thuế (Mẫu 01/MGTH).
Biên bản xác định mức độ thiệt hại của cơ quan chức năng (Mẫu 02/MGTH) có xác nhận của chính quyền cấp xã.
Báo cáo tài chính kèm giải trình số lỗ do thiệt hại.

4. Chính sách cho Hộ kinh doanh và Cá nhân

❓ Hỏi: Hộ kinh doanh bị thiệt hại có được giảm thuế TNCN và tiền thuê đất không?
💡 Trả lời: Có, hộ kinh doanh và cá nhân được hỗ trợ như sau:

Giảm thuế TNCN, TTĐB, Thuế Tài nguyên:

Áp dụng cho hộ/cá nhân kinh doanh gặp khó khăn do thiên tai.
Nộp hồ sơ theo quy định tại Điều 53, 54, 55 Thông tư 80/2021/TT-BTC.

Miễn, giảm tiền thuê đất:

Áp dụng cho hộ gia đình, cá nhân thuê đất sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, làm muối bị thiệt hại.
Hồ sơ bao gồm: Văn bản đề nghị và Biên bản xác định mức độ thiệt hại về tài sản.

5. Quy định về Miễn tiền phạt vi phạm hành chính

❓ Hỏi: Nếu do bão lũ mà tôi chậm nộp thuế dẫn đến bị phạt, tôi có được miễn phạt không?
💡 Trả lời: Người nộp thuế bị thiệt hại trong trường hợp bất khả kháng (thiên tai) sẽ được miễn tiền phạt vi phạm hành chính về quản lý thuế.
Bộ hồ sơ chứng minh để được miễn phạt bao gồm:

Biên bản kiểm kê giá trị thiệt hại do người nộp thuế lập.
Biên bản xác định giá trị thiệt hại của tổ chức định giá (trừ khi đã có hồ sơ bồi thường).
Hồ sơ bồi thường của bảo hiểm (nếu có).
Hồ sơ trách nhiệm bồi thường của bên thứ 3 (nếu có).

💡 Doanh nghiệp và Hộ kinh doanh vui lòng liên hệ với cơ quan thuế quản lý trực tiếp hoặc Công ty tư vấn quản lý doanh nghiệp (EMC) hotline 0916 676 878 để được tư vấn hỗ trợ lập hồ sơ chi tiết theo đúng quy định mới nhất./.

📋 Đính kèm công văn của Cục thuế, Bộ tài chính Số: 4328 /CT-CS ngày 10/10/2025